ศัลยกรรมตกแต่งหรือศัลยศาสตร์ตกแต่ง (Plastic and Reconstructive Surgery) เป็นสาขาวิชาที่เน้นทางด้านการผ่าตัดเปลี่ยนแปลงโครงสร้างในร่างกายเพื่อความสวยงามและใช้งานได้ดีเทียบเคียงกับธรรมชาติ ซึ่งทำการผ่าตัดโดยศัลยแพทย์ตกแต่ง (Plastic Surgeon)
ศัลยกรรมตกแต่งแบ่งออกเป็น 2 ส่วน ได้แก่
เป็นการผ่าตัดรักษาความบกพร่องในร่างกายที่เกิดจากความผิดปกติหรือสูญเสียอวัยวะ เช่น อวัยวะขาดหรือพิการมาแต่กำเนิด ผิวหนังที่เกิดจากการเผาไหม้ อุบัติเหตุ รวมถึงก้อนเนื้องอกหรือโรคมะเร็ง วัตถุประสงค์ไม่ใช่เพียงเพื่อความสวยงาม แต่อวัยวะนั้นต้องใช้งานได้เทียบเคียงกับธรรมชาติด้วย
เป็นการผ่าตัดเพื่อความสวยงาม สำหรับผู้ที่รู้สึกไม่พึงพอใจในอวัยวะเดิมที่มีอยู่และจำเป็นต้องแก้ไขให้ดูสวยงามมากขึ้น เพื่อตอบโจทย์ในด้านบุคลิกภาพและความมั่นใจ เช่น การเสริมจมูก ทำตาสองชั้น เสริมคาง เสริมหน้าอก รักษาริ้วรอยเหี่ยวย่น เป็นต้น
ศัลยแพทย์ตกแต่งไม่ได้มีหน้าที่ความรับผิดชอบแค่การผ่าตัดเพียงเท่านั้น แต่ยังเป็นผู้ที่มีบทบาทอย่างมากด้านการสอนและผลงานวิจัยต่างๆ ยิ่งไปกว่านั้นยังมีส่วนร่วมในโครงการด้านมนุษยธรรมหลายๆโครงการ เพื่อนำมาซึ่งประโยชน์ของประชาชนอีกมากมาย
ศัลยศาสตร์ตกแต่ง เป็นศาสตร์หนึ่งในการดูแลรักษาผู้ป่วยที่ค่อนข้างกว้างขวาง ได้แก่ การแก้ไขความพิการแต่กำเนิด การดูแลรักษาผู้ป่วยที่ถูกไฟไหม้น้ำร้อนลวก ศัลยกรรมทางมือในผู้ป่วยอุบัติเหตุ การดูแลรักษาผู้ป่วยที่เป็นมะเร็ง การดูแลรักษาผู้ป่วยที่ประสบอุบัติเหตุมีบาดแผลที่หน้าและกระดูกหน้าหัก การย้ายเนื้อเยื่อจากที่หนึ่งไปปิดส่วนอื่นที่ขาดหายไป การต่อเส้นเลือดและเส้นประสาท และศัลยกรรมเสริมความงาม
ศัลยแพทย์ตกแต่งควรได้รับการฝึกอบรมในด้านศัลยกรรมตกแต่งและเสริมสร้างให้ครบทุกสาขาวิชาที่แพทยสภากำหนด และได้รับอนุมัติหรือวุฒิบัตรเพื่อเป็นการรับรองความรู้ความชำนาญในการประกอบวิชาชีพเวชกรรมใน สาขาศัลยศาสตร์ตกแต่ง
ศัลยศาสตร์ตกแต่ง แบ่งเป็นสาขาได้ 7 สาขาวิชา
สาขาที่ 1 ศัลยกรรมแก้ไขความพิการมาแต่กำเนิด เช่น ปากแหว่งเพดานโหว่ ใบหน้าผิดรูป
สาขาที่ 2 ศัลยกรรมมือ เช่น ผู้ป่วยที่ได้รับอุบัติเหตุที่มือ จากโรงงาน รถยนต์ ก่อสร้าง
สาขาที่ 3 ได้แก่ การรักษาผู้ป่วยที่ถูกไฟไหม้น้ำร้อนลวก
สาขาที่ 4 ได้แก่ การรักษาผู้ป่วยที่เป็นมะเร็งที่หน้าและลำคอ
สาขาที่ 5 การดูแลผู้ป่วยที่มีอาการบาดเจ็บกระดูกหักที่หน้า ส่วนมากมาจากอุบัติเหตุทางรถยนต์
สาขาที่ 6 ได้แก่ จุลศัลยกรรม การผ่าตัดด้วยกล้องจุลทัศน์ เช่น การต่อนิ้วมือ
สาขาที่ 7 ได้แก่ ศัลยกรรมตกแต่งเสริมสวยและความงาม
สหพันธ์สมาคมศัลยศาสตร์ตกแต่งเสริมสร้างและเสริมสวยนานาชาติ (International Confederation for Plastic Reconstructive and Aesthetic Surgery) www.ipras.org
สมาคมศัลยศาสตร์ตกแต่งเสริมสวยนานาชาติ (International Society of Aesthetic Plastic Surgery) www.isaps.org
สมาคมศัลยศาสตร์ตกแต่งเสริมสวยในภาคพื้นเอเชียแปซิฟิก (Oriental Society of Aesthetic Plastic Surgery) www.osaps.org
สมาคมศัลยศาสตร์ตกแต่งประเทศสหรัฐอเมริกา (American Society of Plastic Surgery) www.asps.org หรือ www.plasticsurgery.org
สมาคมความพิการปากแหว่ง เพดานโหว่ ใบหน้าและศรีษะแห่งประเทศไทย (Thai Cleft Lip-Palate and Craniofacial Association) www.thaicleft.org
